Патрик Ханнахан «Гигамеш»

Патрик Ханнахан «Гигамеш» (Patrick Hannahan «Gigamesh») — пародийно-сатирическое художественное эссе, замаскированное под рецензию на вымышленную книгу. Впервые опубликовано в авторском сборнике аналогичных произведений «Абсолютная пустота» 1971 года.

Цитаты

	… «Улисс» и «Finnegans Wake» своею двойною дерзостью аппроксимируют бесконечность <…>. Одинокая рецензия ничего не прибавит к горе почестей и проклятий, которая выросла на обеих этих книгах. — Душенко: «Гималаям почестей и проклятий, придавившим оба эти романа»
	... „Ulisses” i „Finnegans Wake” aproksymując dubeltowym zuchwalstwem nieskończoność <…>. Samotna recenzja nie może być już niczym innym niż ziarnkiem, dorzuconym do góry hołdów i przekleństw, co urosła na tych obu książkach.

Это античный комикс, который воспевает супермена Улисса и имеет свой хеппи-энд. <…> ведь «Одиссея» — плагиат «Гильгамеша», переиначенного на потребу греческой публике. То, что в вавилонском эпосе было трагедией борьбы, увенчанной поражением, греки переделали в живописную авантюрную поездку по Средиземному морю. <…> «Одиссея» — плагиат самого худшего разбора, ибо сводит на нет всё величие подвига Гильгамеша.

To komiks starożytny, opiewający Ulissesa jako Supermana, który ma swój happy end. <…> „Odyseja” jest wszak plagiatem „Gilgamesza”, doprawionym pod gust greckiej publiczki. Co w eposie babilońskim stanowiło tragedię walki zwieńczonej klęską, to Grecy obrócili w malowniczą awanturę jazdy po Morzu Śródziemnym. <…> „Odyseja” jest degrengoladą w plagiacie, bo gubi całą wielkość Gilgameszowego boju.

… Ханнахан — в отличие от Джойса! — снабдил свою книгу «Истолкованием», которое вдвое толще самого романа (если быть точным: в «Гигамеше» 395 страниц, в «Истолковании» — 847). О методе Ханнахана мы можем судить уже по первому семидесятистраничному разделу «Истолкования», где объясняется, какое богатство ассоциаций таится в одном-единственном слове, а именно в заголовке. «Гигамеш», во-первых, прямо указывает на «Гильгамеша», то есть на свой мифический прообраз <…>. Пропуск буквы «Л» в заглавии отнюдь не случаен; «Л» — это Lucipherus, Люцифер, Князь Тьмы, присутствующий в романе, однако открыто не появляющийся. А следовательно, буква «Л» так относится к заглавию «Гигамеш», как Люцифер — к романным событиям: присутствует, но незримо. Отсылая нас к Логосу, «Л» указывает на Начало (Божественное Творящее Слово); отсылая к Лаокоону — на Конец (ведь конец Лаокоону пришел из-за змей: он был удушен, как будет удушен — посредством странгуляции — герой «Гигамеша»). «Л» содержит в себе ещё 97 отсылок, но мы не можем перечислить их здесь. Далее: «Гигамеш» — это «A GIGAntic MESS» — сумбур, беда, постигшая героя, — он ведь приговорен к повешению. С именем героя перекликаются также: «gig» — гичка (Меш топил свои жертвы в шлюпке, перед тем облив их цементом); «GIGgle» — адский хохот — отсылка (№ 1) к музыкальному лейтмотиву сошествия во ад согласно «Klage Dr. Fausti» <…>. ГИГА — это: а) итальянское giga — скрипка (снова намек на музыкальный подтекст эпоса); в) в слове ГИГАВАТТЫ «ГИГА» означает миллиарды единиц мощности, в нашем случае — мощности Зла, т.е. технической цивилизации. «Geegh» — это древнекельтское «прочь» или «вон». От итальянского «giga» через французское «gigue» приходим к «geigen» (жаргонное обозначение копуляции по-немецки). Дальнейшую этимологическую интерпретацию приходится опустить за недостатком места. Другое членение заголовка: «Gi-GAME-Sh» — подчёркивает иные аспекты произведения: «Game» — игра, но также охота (на человека; здесь — на Меша). Это не всё; смолоду Меш выступал в роли жиголо (GIGolo); «Ame» («Amme») на древненемецком означает «кормилица»; в свою очередь «MESH» — это сеть: например, та, в которую Гефест поймал свою божественную супругу вместе с любовником, то есть силки, верша, КАПКАН (петля); кроме того, система зубчатых колёс («synchroMESH» — коробка передач). Особый раздел посвящён заглавию, прочитанному наоборот — поскольку по дороге на виселицу Меш мысленно возвращается назад, пробуя отыскать в своей памяти такое чудовищное злодеяние, которое искупило бы казнь. В его уме, таким образом, идёт игра (game!) за самую высшую ставку: если он вспомнит поступок бесконечно омерзительный, то уравновесит бесконечную Жертву божественного Искупления, т.е. станет Антиискупителем. Это — в метафизическом плане; разумеется, сознанию Меша чужда подобная антитеология, просто он ищет — в психологическом плане — нечто столь ужасающее, что позволило бы ему остаться невозмутимым при виде петли. Выходит, G.I.J. Maesh — это Гильгамеш, который в момент поражения достигает отрицательного совершенства; перед нами абсолютная обратная симметрия по отношению к вавилонскому герою. «Гигамеш», прочитанный задом наперёд, — «Шемагиг». «Шема» — древнееврейское слово, взятое из Пятикнижия («Шема Исраэл!» — «Слушай, Израиль, твой Бог есть Бог единый!»). Поскольку это перевертыш, речь идёт об Антибоге, т.е. о персонификации Зла. «Гиг» теперь — безусловно, «Гог» (Гог и Магог!). «Шем» — это, собственно, «Сим», первая часть имени Симеона Столпника; петля свисает со столба, а значит, Меш, будучи повешен, станет «столпником наоборот»: он будет не стоять на столбе, но висеть под столбом. Таков следующий шаг антисимметрии. Приведя по ходу такого истолкования 2912 выражений — древнешумерских, вавилонских, халдейских, греческих, старославянских, готтентотских, банту, южнокурильских, сефардийских, на диалекте апачей (боевой клич которых — «Иг» или «Гуг») — вместе с их санскритскими соответствиями и отсылками к воровскому сленгу, Ханнахан подчёркивает, что это отнюдь не склад случайного хлама, но точная семантическая роза ветров, тысячестрелочный компас и план произведения, его картография — поскольку уже здесь намечены все без исключения связи, полифонически воплощённые в романе. Ханнахан решил сделать свою книгу не только всекультурным, всеэтническим и всеязыковым узлом (петля!); чтобы пойти выше и дальше, чем удалось Джойсу, всё это было, конечно, необходимо (так, одна-единственная буква «М» в «ГигаМеше» отсылает нас к истории майя, богу Вицли-Пуцли, ко всем ацтекским космогониям и иррумациям), но недостаточно! «Гигамеш» соткан из всей совокупности человеческих знаний. <…> Вся эта информация покоится в «Гигамеше» — укрытая, но её можно извлечь — как будто в реальном мире.

… Hannahan — inaczej niż Joyce! — zaopatrzył książkę w „Wykładnię”, która jest dwakroć pojemniejsza od samej powieści (dokładnie — „Gigamesh” liczy 395 stronic, „Wykładnia” zaś — 847). O tym, jak wygląda metoda Hannahana, dowiadujemy się od razu z pierwszego, siedemdziesięciostronicowego rozdziału „Wykładni”, który tłumaczy nam wielokierunkowość odniesień, tryskających z jednego, jedynego słowa — mianowicie z tytułu. „Gigamesh” pochodzi najpierw, jawnie, od Gilgamesza: tym samym ujawnia się mityczny prawzór <…>. Opuszczenie litery „L” w nazwie „Gigamesh” nie jest przypadkiem; „L” — to Lucipherus, Lucyfer, Książę Ciemności, obecny w dziele, jakkolwiek w nim — osobowo — nie występuje. Litera więc (L) tak się ma do nazwy (Gigamesz), jak Lucyfer do zajść powieściowych: znajduje się tam, ale niewidzialnie. Poprzez Logos wskazuje „L” na Początek (Sprawcze Słowo Genesis); poprzez Laokoona — na Koniec (bo Laokoonowi koniec sprawiły węże: został uduszony, jak będzie uduszony — przez strangulację — bohater „Gigamesha”). „L” ma dalszych 97 koneksji, ale nie możemy ich tu wyłożyć. Dalej — „Gigamesh” to — „A GIGAntic MESS” — okropny zamęt, bieda, w jakiej tkwi bohater, skazany wszak na śmierć. Na słowo to składają się też: „gig”, mała szalupa (Maesch topił ofiary w gigu, oblawszy je cementem); GIGgle — chichot, potępieńczy — to odnośnik (No. 1) do muzycznego lejtmotywu zjazdu do piekieł według „Klage Dr. Fausti” <…>; GIGA — to: a) włoskie „giga” — skrzypce: znów aluzja do muzycznych podtekstów eposu, b) GIGA — to przedrostek oznaczający miliardy mocy (np. w słowie GIGAWATY) — tu: mocy Zła — technicznej cywilizacji. „Geegh”— to staroceltyckie „precz mi stąd”, resp. „won”. Od włoskiego „Giga” poprzez francuskie „Gigue” dochodzimy do „geigen”: gwarowe oznaczenie kopulacji w niemieckim. Dalszą etymologiczną wykładnię musimy z braku miejsca urwać. Odmienny podział nazwy, w postaci: „Gi-GAME-Sh” — zapowiada inne aspekty dzieła: „Game” — to gra, ale i polowanie (na człowieka: tu na Maescha). Jest tego więcej; za młodu był Maesch żigolakiem (GIG-olo); „Ame” to starogermańska mamka, „Amme”, z kolei — MESH — to sieć: np. ta, w którą Mars schwytał boską małżonkę z jej kochankiem, a zatem — wnyki, więcierz, PUŁAPKA (stryczek), a nadto system kół zębatych (np. „synchroMESH” — skrzynia biegów). Osobny akapit zajmuje się tytułem czytanym wspak — ponieważ podczas jazdy na stracenie podąża Maesch myślami wstecz, poszukując wspomnienia takiej potwornej zbrodni, które okupi powieszenie. W umyśle jego toczy się tedy gra (Game!) o najwyższą stawkę: jeśli wspomni czyn nieskończenie ohydny, to dorówna nieskończonej Ofierze Odkupienia boskiego, tj. stanie się Antyodkupicielem. To — metafizycznie; oczywiście Maesch świadomie nie ima się takiej antyteodycei lecz — psychologicznie — szuka potworności, co by go uczyniła niewzruszonym wobec stryka. G. I. J. Maesch jest to więc taki Gilgamesz, który w klęsce osiąga perfekcję — negatywną. Oto doskonała symetria asymetrii wobec babilońskiego bohatera. Otóż czytany wspak, „Gigamesz” brzmi „Szemagig” „Szema” — to starohebrajskie słowo wyjęte z Pentateuchu („Szema Israel!” — „Słuchaj, Izraelu, twój Bóg jest Bogiem jedynym!”). Ponieważ mamy odwrotność, chodzi o Antyboga, tj. personalizację Zła. „Gig” teraz — to, naturalnie, „Gog” (na „Goga i Magoga!”). ,,Szem” — to właściwie „Szym” — pierwsza część imienia Szymona Słupnika: stryczek zwisa ze słupa, więc Maesch, powieszony, zostanie „stylitą a rebours”, bo nie na słupie stanie, lecz będzie pod słupem (ze słupa) zwisał. Oto dalszy krok antysymetrii. Tym sposobem wyliczywszy, w swej egzegezie, 2912 wyrazów starosumeryjskich, babilońskich, chaldejskich, greckich, starocerkiewnych, hotentockich, Bantu, południowokurylskich, sfardyjskich, dialektu Apaczów („Igh” albo „Hugh” zwykle wołają, jak wiadomo, Apacze), wraz z ich zapleczem sanskryckim i odsyłaczami do przestępczego slangu, Hannahan podkreśla, że to nie jakaś przypadkowa rupieciarnia, lecz precyzyjna róża semantyczna wiatrów, tysiącwymiarowy kompas i plan dzieła, jego kartografia — albowiem chodzi o zapowiedź tych wszystkich powiązań, które powieść ziszcza polifonicznie. By pójść na pewno lepiej i dalej, niż to Joyce uczynił, Hannahan postanowił uczynić książkę węzłem (stryczek!) nie tylko wszechkulturowym, wszechetnicznym, jako też wszechjęzykowym. Takie dokonanie jest konieczne (ot, jedna choćby litera „M” w „Giga-Meshu” odnosi nas do historii Mayów, do boga Vitzli-Putzli, do wszystkich azteckich kosmogonii, a także irrumacji), ale nie jest wystarczające! Książka bowiem utkana jest z całości wszelkiej wiedzy ludzkiej. <…> Całość tej informacji spoczywa wewnątrz „Gigamesza” — ukryta, lecz do odnalezienia — jak w rzeczywistym świecie.

... над писсуаром — бесчисленные граффити, которыми солдатня успела испещрить стены. <…> со стены нужника открывается путь в бездну природной эволюции... которая вместо фигового листка прикрылась муравейником культур. Но и это лишь капля из океана, потому что в первой главе, кроме того, содержится: a) Пифагорейское число «пи», символизирующее женское начало (3,14159265358979...); именно столько тысяч букв насчитывается в тысяче слов этой главы. b) Если взять числа, обозначающие даты рождения Вейсмана, Менделя и Дарвина, и приложить их к тексту, как ключ к шифру, то окажется, что мнимый хаос клозетной скатологии есть изложение сексуальной механики, в которой сталкивающиеся (коллизирующие) тела заменяются копулирующими. Вся эта цепочка значений входит в сцепление (SYNCHROMESH!) с другими частями романа, а именно: через III главу (Троица!) она соотносится с X главой (беременность длится 10 лунных месяцев!), а эта последняя, прочитанная наоборот, оказывается изложением фрейдизма по-арамейски. Мало того: как следует из III главы (если наложить её на четвёртую, перевернув книгу вверх ногами), фрейдизм, то есть учение о психоанализе, есть обмирщенная версия христианства. Состояние до Невроза — Рай; детская душевная травма — это Грехопадение; Невротик — Грешник; Психоаналитик — Спаситель, а фрейдовское лечение — Спасение через благодать.

… nad pisuarem — niezliczone graffiti, jakimi upstrzyli inni żołnierze, przed nim, ściany tego przybytku. <…> ze ściany latryn biegnie w otchłań naturalnej ewolucji... której za listek figowy posłużyło mrowie kultur. Lecz i to jest kropla z oceanu, ponieważ rozdział ów zawiera jeszcze: a) pitagorejską liczbę „Pi”, symbolizującą żeńskość (3,14159265358979...), jaką wyraża ilość liter zawartych w tysiącu słów tego rozdziału; b) kiedy weźmiemy liczby, wyznaczające daty urodzin Weismanna, Mendla i Darwina, i zastosujemy je do tekstu jak klucz do szyfru, okaże się, że pozorny chaos klozetowej skatologii jest wykładem seksualnej mechaniki, w której ciała kolidujące zastępują ciała kopulujące, przy czym ten cały tok sensów teraz poczyna się już zazębiać (SYNCHROMESH!) z innymi partiami dzieła, a to: poprzez rozdział III (Trójca!) odnosi się do rozdziału X (ciąża trwa 10 miesięcy księżycowych!), ten zaś ostatni, czytany wspak, okazuje się freudyzmem, wyłożonym po aramejsku. To nie wszystko: jak dowodzi rozdział III — jeśli nałożymy go na IV, odwróciwszy książkę do góry nogami — freudyzm, to jest — psychoanalityczna doktryna — stanowi naturalistycznie zeświecczoną wersję chrystianizmu. Stan sprzed Nerwicy=Rajowi; uraz Dzieciństwa — to Upadek; Neurotyk — to Grzesznik; Psychoanalityk — to Zbawiciel, a freudowska kuracja — to Zbawienie, dzięki łasce.

	Подобрав по очереди ко всем буквам II главы ноты согласно старогрегорианскому нотному ключу, получаем музыкальную композицию — обратное переложение (согласно опусу Манна) оратории «Apocalypsis cum Figuris»,..
	Albowiem cały II rozdział, kiedy wszystkim kolejno literom jego słów przyporządkujemy nuty podług klucza starogregoriańskiego, okazuje się kompozycją muzyczną, na którą Hannahan z powrotem (bo z opisu Manna) przełożył „Apocalypsis cum Figuris”,..

IX, X и XI главы (слезание с грузовика, причащение перед смертью, приготовления к казни) также имеют музыкальный подтекст (а именно «Klage Dr. Fausti»), но, так сказать, между прочим. Ибо, если проанализировать их как адиабатическую систему в понимании Сади Карно, они оказываются Собором, который покоится на постоянной Больцмана, а в Соборе этом совершается Чёрная Месса. (Ритуалу говения соответствуют смутные воспоминания Меша в кузове грузовика; завершаются они матерщиной, сочное глиссандо которой венчает VIII главу.) Эти главы — самый настоящий Собор, поскольку межфразовые и межфразеологические пропорции образуют синтаксический скелет, эквивалентный изображению на мнимой плоскости — в проекции Монжа — собора Нотр-Дам со всеми его башенками, консолями, контрфорсами, с монументальным порталом, знаменитой готической Розой и т.д. и т.п. Таким образом, в «Гигамеше» заключено и богословие, вдохновленное архитектурой. В «Истолковании» (стр. 397 и след.) читатель найдёт подробную проекцию Собора в том виде, в каком он содержится в тексте упомянутых глав, в масштабе 1:1000. Но если вместо стереометрической проекции Монжа применить неравноугольную проекцию с исходной дисторсией согласно матрице из I главы, то получим Дворец Кирке, а Чёрная Месса превратится в карикатуру на изложение августинианской доктрины (опять-таки иконоборчество: августинианство — во Дворце Кирке, зато в Соборе — Чёрная Месса). Итак, Собор или августинианство не просто механически вставлены в роман; они — звенья общего идейного замысла.

Rozdziały IX, X i XI (zejście z ciężarówki, pociecha duchowna, szykowanie szubienicy) — też mają muzyczny podtekst (mianowicie — „Klage Dr. Fausti”), ale tylko, jeśli tak rzec — mimochodem. Potraktowane bowiem jako system adiabatyczny w rozumieniu Sadi-Carnota, okazują się one Katedrą, zbudowaną w oparciu o stałą Boltzmanna, w której odprawia się Czarna Msza. (Rekolekcjami są reminiscencje Maescha na ciężarówce, zamknięte przekleństwem, którego zawiesiste glissanda ucinają rozdział VIII). Rozdziały te są doprawdy Katedrą, ponieważ proporcje międzyzdaniowe i międzyfrazeologiczne mają składniowy szkielet, który jest rzutem na płaszczyznę urojoną — w projekcji Monge'a — katedry Notre Dame ze wszystkimi jej pinaklami, wspornikami, przyporami, z monumentalnym portalem, ze słynną Różą gotycką, itd., itp. Tak więc w „Gigameshu” znajduje się i teodyceą natchniona architektura. W „Wykładni” ujrzy czytelnik (str. 397 i nn.) cały rzut katedry, jak go zawiera tekst nazwanych rozdziałów, w skali 1:1000. Gdyby jednak, zamiast projekcji stereometrycznej Monge'a, zastosować projekcję nierównokątną, z wyjściową dystorsją podług macierzy z I rozdziału, uzyskamy Pałac Kirke, a jednocześnie Czarna Msza przemieni się w karykaturę wykładu doktryny augustiańskiej (znów obrazoburstwo: augustianizm — w Pałacu Kirke, a za to w Katedrze — Czarna Msza). Katedra czy augustianizm nie są więc tylko mechanicznie wetknięte do dzieła, bo stanowią elementy wywodu.

… «Гигамеш» — это «гигантская мешанина», что имеет необычайно глубокий смысл. Ведь Космос, согласно второму закону термодинамики, движется к финальному хаосу. Энтропия должна возрастать, и поэтому всякое бытие обречено на поражение. А значит, ГИГАнтская МЕШанина — не только то, что случилось с каким-то экс-гангстером; Вселенная в целом — тоже Гигантская Мешанина (в просторечии беспорядок — «бардак», поэтому все бордели, о которых вспоминает Меш по дороге на виселицу, суть подобия Космоса). Одновременно совершается ГИГАнтская МЕССа — пресуществление Порядка в финальный Беспорядок. Отсюда сочетание Сади Карно с Собором, отсюда же — воплощение в Соборе постоянной Больцмана: Ханнахан должен был это сделать, поскольку именно хаос будет последним, Страшным судом! Миф о Гильгамеше, само собой, целиком воплощён в романе, но верность Ханнахана вавилонскому образцу — сущий пустяк по сравнению с безднами толкований, кишащих в каждом из 241 000 слов книги.

… "Gigamesz" to "gigantyczny melanż", co ma niezwykle głęboki sens. Kosmos zmierza wszak podług II prawa termodynamiki ku ostatecznemu chaosowi. Entropia musi wzrastać i dlatego końcem wszelkiego bytu jest klęska. Tak więc nie tylko to, co się zdarzyło jakiemuś byłemu gangsterowi, jest „a GIGAntic Mess”, ponieważ „a Gigantic Mess” — to zarazem cały Wszechświat (gwarowo nieporządek — to „bajzel”; dlatego obrazem Kosmosu są wszystkie domy publiczne, jakie wspomina Maesch po drodze do stryczka). Jednocześnie zaś odprawia się „a Gigantic Mess” — gigantyczna msza — transsubstancjacji Ładu w finalny Bezład. Stąd połączenie Sadi-Carnota z Katedrą, stąd — wcielenie w nią stałej Boltzmanna: Hannahan musiał tego dokonać, bo chaos będzie Sądem Ostatecznym! Oczywiście mit o Gilgameszu znajduje pełne wcielenie w utworze, lecz ta wierność Hannahana — babilońskiemu wzorcowi — jest fraszką wobec otchłani interpretacyjnych, ziejących za każdym z 241 000 słów powieści.

Открыв книгу наудачу, на стр. 131, строка 4 сверху, встречаем восклицание «Ба!», которое вырывается у Меша при виде пачки сигарет «Кэмел», предложенной ему шофёром. В указателе к «Истолкованию» находим 27 различных «ба!», а нашему «ба!» на стр.131 соответствует следующий ряд: Баал, Байя, Баобаб, Бахледа (можно было бы подумать, что Ханнахан ошибся, дав неверное написание имени этого польского альпиниста: Bahleda вместо Bachleda; но ничего подобного! Опущенное «с» отсылает, согласно уже известному нам принципу, к символу «с», которым Кантор обозначил трансфинитный континуум!), Бафомет, Бабелиски (багдадские обелиски — типичный для автора неологизм), Бабель (Исаак), Авраам, Иаков, лестница, пожарные, мотопомпа, уличные беспорядки, хиппи, Бадминтон, ракета, луна, горы, Берхтесгаден — в последнем примере „г” указывает и на поклонника Чёрной Мессы, которым в XX веке был Гитлер).

Otwierając na oślep książkę, znajdujemy na str. 131, w. 4 od góry, wykrzyknik „Bah” — jakim Maesch kwituje ofiarowanego mu przez szofera — camela. W indeksie „Wykładni” znajdujemy 27 różnych „bah!”, a temu ze stronicy 131 odpowiada następujący ciąg: Baal, Bahia, Baobab, Bahleda (można by pomyśleć, że Hannahan pomylił się, dając nam fałszywą ortografię nazwiska polskiego górala, lecz nic podobnego! Opuszczone w tym nazwisku „c” odnosi się według znanej już zasady do Cantorowskiego „c” jako symbolu Continuum w jego transfinalności!), Baphomet, Babeliski (babilońskie obeliski — neologizm typowy dla autora), Babel (Izaak), Abraham, Jakub, drabina, straż pożarna, motopompa, ruchawka, Hippiesi (h!), Badmington, rakieta, księżyc, góry, Berchtesgaden — to ostatnie, gdyż „h” w „Bah” wskazuje i na adoratora Czarnej Mszy, jakim w XX wieku był Hitler.

	Да: бездонная бездна этот роман; в любой его точке сходится несчетное множество путей (не случайно топология запятых в VI главе есть аналог карты Рима!), и притом не каких попало — их разветвления гармонически сплетаются в единое целое (что Ханнахан доказывает методами топологической алгебры…).
	Tak: bezdenną topielą jest ta powieść; w którymkolwiek miejscu jej dotknąć, otwiera się bezmiar dróg (systematyka przecinków w VI rozdziale to wszak odpowiednik mapy Rzymu!), nigdy byle jakich, ponieważ wszystkie one, swymi rozdrzewieniami, splatają się harmonijnie w jedną całość (czego Hannahan dowodzi metodami algebry topologicznej…).

Простите — но где проходит граница между многозначностью как признаком гениального синтеза и таким приращением значений и смыслов, которое становится чистой шизофренией культуры? Подозреваю, что антиханнахановская партия литературоведов просто опасается безработицы. Ведь Джойс, сочинив свои изумительные шарады, не снабдил их авторскими толкованиями, и каждый может продемонстрировать духовные бицепсы, редкую проницательность и даже интерпретаторскую гениальность, на свой лад толкуя «Улисса» и «Финнегана».

Bardzo przepraszam — ale gdzie właściwie należy przeprowadzić granicę między wieloznacznością, która stanowi wyraz genialnej integracji, a takim wzbogacaniem dzieła sensami, które przedstawia czystą schizofrenię kultury? Podejrzewam antyhannahanowe stronnictwo literaturoznawców o lęk przed bezrobociem. Joyce bowiem dostarczył swych wspaniałych szarad, ale nie dołączył do nich żadnych wykładni własnych: toteż swoje duchowe bicepsy, dalekosiężną przenikliwość czy aż odtwórczą genialność może objawić każdy krytyk wykładniami, jakie przystawia do „Ulissesa” i do „Finnegana”.

Перевод

К. В. Душенко, 1995 (с некоторыми уточнениями)