Размышления и очерки (Лем): различия между версиями

[досмотренная версия][досмотренная версия]
Содержимое удалено Содержимое добавлено
5 не переведены
 
Нет описания правки
Строка 8:
{{Q|На анализ языка мы смотрим сквозь языковые стёкла; следовало бы скорее смотреть на язык со стороны кода, всесторонне на него похожего, но не являющегося чисто человеческим открытием, каковым является речь. Существует именно такой код — наследственности, и, возможно, когда-нибудь он поможет нам в разрешении загадки.|Оригинал=Na preparaty językowe patrzymy bowiem przez językowe szkła; należałoby raczej patrzeć na język od strony kodu, wszechstronnie do niego podobnego, ale nie będącego żadnym czysto ludzkim wynalazkiem, jak mowa. Istnieje taki kod — dziedziczności właśnie, i może kiedyś dopomoże nam w rozwiązaniu zagadki.|Комментарий=перевод: В. И. Язневич, 2009|Автор=«Признания антисемиота» (Wyznania antysemioty), 1972}}
 
{{Q|Задача создания [[телепатия|сверхчувственной связи]], мгновенно выхватывающей нужные данные из соответствующего мозга, настолько трудна, что мы не можем даже приблизительно наметить хотя бы один способ её реализации, между тем из наблюдений [парапсихологов] следует, что разные телепаты решают эту задачу по-разному. В одном случае связь осуществляется на языковом уровне, а в другом — на внеязыковом (например, на уровне символов, образов или же глубинных телесных ощущений); в одном случае телепат контактирует с сознанием человека, близкого ему, а в другом — с незнакомым человеком; в одном случае информация передается на малые расстояния, а в другом расстояние не имеет значения. Таким образом, здесь мы имеем не одну задачу, а множество. Ведь прочитать мысли человека, стоящего перед нами, — это всё равно что читать, держа в руках закрытую книгу, а если неизвестно, кто знает интересующие нас сведения, то это равносильно чтению книги, стоящей на полке в одной из миллиона земных библиотек.
{{Q|… если [[парапсихология|парапсихологические]] явления реальны, то для освоения этой реальности наука должна коренным образом перестроиться. Но всё, что происходит и будет происходить в этой области, всегда будет недостаточным побудительным импульсом для возведения на совершенно новом фундаменте всего здания науки. Практические и теоретические соображения указывают на то, что если эти феномены и будут включены в область науки, то лишь благодаря такому переустройству её, которое будет проистекать из достижений, не инспирированных самой парапсихологией и теми, кто её фронтально атакует. Наука, образно говоря, в своём неустанном восхождении достигнет наконец такой высоты, с которой природа сверхчувственных явлений выяснится как бы мимоходом, побочно, как открытие случайное, но не единственное и не главное, не то, ради которого развивается по восходящей линии процесс познания. Таковы по крайней мере мои убеждения в этом вопросе. {{comment|Sed tamen potest esse totaliter aliter|Однако в целом всё может быть иным (лат.)}}.|Оригинал=… jeśli zjawiska parapsychologiczne są realnością, to po to, ażeby taką realność sobie przyswoić, nauka będzie musiała pierwej przebudować się od podstaw. A ponieważ wszystko, co zachodzi i co będzie nadal zachodziło wewnątrz domeny owych zjawisk, okaże się zawsze bodźcem niedostatecznym, jako impulsem mającym spowodować taką totalna transformację całego gmachu nauki, względy zarazem praktyczne i teoretyczne przemawiają za tym, że jeśli do inkorporacji owych dziwów w obręb nauki dojdzie, to tylko dzięki takiemu przeistoczeniu się nauki, które wyniknie z postępów ani nie zainspirowanych przez samą parapsychologię, ani jej frontalnie nie atakujących. Nauka, mówiąc obrazowo, w swoich nieustępliwych wzrostach poznawczych dotrze wreszcie na taką wysokość, z której się natura pozazmysłowych realiów objawi niejako mimochodem, ubocznie, stanowiąc zysk okazjonalny, lecz nie wyłączny, nie ten, o który szło w całym postępowym ruchu. Takie są przynajmniej moje przeświadczenia w tej materii. Sed tamen potest esse totaliter aliter.|Комментарий=перевод: К. В. Душенко, 1990|Автор=«О сверхчувственном познании» (O poznaniu pozazmysłowym), 1974}}
Как можно отождествлять такие задачи? Получается так, как если бы все люди вообще не умели летать, а некоторые люди не только бы умели, но, кроме того, каждый из них делал бы это по-своему: один словно птица, другой как ракета, третий как вертолёт, четвёртый как реактивный самолёт и т. п. Известно, что, чем труднее задание, тем меньше способов его решения. А по данным парапсихологии, то, что мы считаем невозможным, не только можно исполнить, но и многими разнообразными способами, причем каждый из них противоречит нашим знаниям ''иначе'', чем все остальные! Это значило бы, что наши знания основаны не на '''одном''' заблуждении, а на огромном их комплексе, что их ошибочность тем самым является многосторонней, прямо-таки универсальной!
{{Q|<> если [[парапсихология|парапсихологические]] явления реальны, то для освоения этой реальности наука должна коренным образом перестроиться. Но всё, что происходит и будет происходить в этой области, всегда будет недостаточным побудительным импульсом для возведения на совершенно новом фундаменте всего здания науки. Практические и теоретические соображения указывают на то, что если эти феномены и будут включены в область науки, то лишь благодаря такому переустройству её, которое будет проистекать из достижений, не инспирированных самой парапсихологией и теми, кто её фронтально атакует. Наука, образно говоря, в своём неустанном восхождении достигнет наконец такой высоты, с которой природа сверхчувственных явлений выяснится как бы мимоходом, побочно, как открытие случайное, но не единственное и не главное, не то, ради которого развивается по восходящей линии процесс познания. Таковы по крайней мере мои убеждения в этом вопросе. {{comment|Sed tamen potest esse totaliter aliter|Однако в целом всё может быть иным (лат.)}}.|Оригинал=Zadanie jeślibowiem zjawiskasporządzenia parapsychologicznepozazmysłowej łączności, w lot trafiającej właściwe dane właściwego realnościąmózgu, tojest potak tohorrendalnie trudne, ażebyże takąnie realnośćpotrafimy sobiezaprojektować nawet w przybliżeniu chociażby jednego tylko sposobu jego przyswoićrealizacji, naukaa będzietymczasem musiałaz pierwejobserwacyjnych przebudowaćdanych sięma odwynikać, podstawże różni telepaci różnie je realizują. AŻe ponieważraz wszystkołączność zachodzi na poziomie językowym, coa zachodziraz ina copozajęzykowym będzie nadalnp. zachodziłosymboli wewnątrzbezsłownych domenylub owychobrazów, zjawiskalbo znów głębokich czuć cielesnych (czyli proprioceptywnych), okażeże raz się zawszetelepata bodźcemkontaktuje niedostatecznymz umysłem osoby bliskiej, jakoa impulsemraz mającymobcej spowodowaćsobie, takąże totalnaraz transformacjędochodzi całegodo przesyłu na gmachumały naukidystans, względya zarazemraz praktyczneznów imają teoretycznebyć przemawiająrozmiary zaodległości tymbez znaczenia dla przekazu. Tym samym szłoby nie o jedno zadanie, żelecz jeślio docały inkorporacjiich owychzbiór, dziwówboż wmieć obrębprzed naukisobą dojdziekogoś dla odczytania jego myśli, to jakby już trzymać zamkniętą książkę, natomiast wiedzieć tylko, dziękiże takiemuktoś przeistoczeniuna sięświecie naukizna poszukiwany fakt, któreto jakby wiedzieć zaledwie, że właściwa książka stoi w wynikniejednej z postępówmiliona aniziemskich niebibliotek. Jakże można utożsamiać tak różne zainspirowanychzadania? przezJest samąwięc parapsychologiętak, anijakby jejogół frontalnieludzi w ogóle nie atakujących.umiał Naukalatać, mówiącnatomiast obrazowoniektórzy ludzie nie tylko umieli latać, wlecz swoichponadto nieustępliwychjeszcze wzrostachkażdy poznawczychz dotrzenich wreszcierobił to na takąinną wysokośćmodłę: ten niczym ptak, ztamten którejjak sięrakieta, naturaów pozazmysłowychjak realiówhelikopter, objawijeszcze niejakoinny mimochodemjak odrzutowiec itp. A przecież zawsze jest tak, ubocznieże im zadanie trudniejsze, stanowiąctym zyskmniej okazjonalnymetod jego rozwiązania. Tymczasem podług danych parapsychologii to, leczco mamy za niemożliwe nie wyłącznytylko można wykonać, nieale tenjeszcze na wiele rozmaitych sposobów, oprzy któryczym szłokażdy wz całymnich postępowymzaprzecza ruchu.naszej Takiewiedzy ''inaczej'' przynajmniejniż mojewszystkie przeświadczeniapozostałe! wZnaczyłoby tejto, materii.że Sednasza tamenwiedza potestnie essetkwi totaliterw aliter.|Комментарий=перевод:'''jednym''' К.błędzie, В.lecz Душенкоw ich ogromnym kompleksie, 1990|Автор=«Оże сверхчувственномjej познании»błędność (Ojest poznaniutym pozazmysłowym)samym wielozakresowa, 1974}}wręcz wszechstronna!
<…> jeśli zjawiska parapsychologiczne są realnością, to po to, ażeby taką realność sobie przyswoić, nauka będzie musiała pierwej przebudować się od podstaw. A ponieważ wszystko, co zachodzi i co będzie nadal zachodziło wewnątrz domeny owych zjawisk, okaże się zawsze bodźcem niedostatecznym, jako impulsem mającym spowodować taką totalna transformację całego gmachu nauki, względy zarazem praktyczne i teoretyczne przemawiają za tym, że jeśli do inkorporacji owych dziwów w obręb nauki dojdzie, to tylko dzięki takiemu przeistoczeniu się nauki, które wyniknie z postępów ani nie zainspirowanych przez samą parapsychologię, ani jej frontalnie nie atakujących. Nauka, mówiąc obrazowo, w swoich nieustępliwych wzrostach poznawczych dotrze wreszcie na taką wysokość, z której się natura pozazmysłowych realiów objawi niejako mimochodem, ubocznie, stanowiąc zysk okazjonalny, lecz nie wyłączny, nie ten, o który szło w całym postępowym ruchu. Takie są przynajmniej moje przeświadczenia w tej materii. Sed tamen potest esse totaliter aliter.|Комментарий=перевод: К. В. Душенко, 1990|Автор=«О сверхчувственном познании» (O poznaniu pozazmysłowym), 1974}}
 
==Отдельные статьи==